Die Hooggeregshof het 2 Februarie 2024 uitspraak gelewer oor die Oudtshoorn Munisipaliteit se tersyde stelling/appél aansoek teen AfriForum oor die riooltariewesaak. Regter De Wet AJ het aansoek met koste van die hand gewys.
AfriForum het op 13 Junie 2018 ’n skrywe aan Allen Paulse, die destydse munisiaple bestuurder, oorhandig waarin versoek word dat die berekening van riooltariewe reggestel moet word. Die munisipaliteit het 14 dae gehad om te reageer.
Volgens AfriForum se Oudtshoorn-tak word riooltariewe sedert 1 Maart 2001 verkeerdelik volgens die aantal toilette op ’n perseel gehef. Die heffing is teenstrydig met Artikel 74 (2) (b) van die Munisipale Stelselswet (Wet 32 van 2000) wat bepaal dat die bedrag wat individuele verbruikers vir munisispale dienste betaal bereken moet word aan die hand van die gebruik van ’n diens.
“Die aantal toilette wat ’n huishouding het, hou dus geen verband met die hoeveelheid riool wat op die perseel gegenereer word nie,” sê AfriForum in ’n verklaring.
“Aangesien die werking van spoeltoilette afhanklik is van water wat die munisipaliteit verskaf en dus kan bepaal aan die hand van meterlesings, kan die volume riool wat gegenereer word aan die hand van die waterverbruik bepaal word.
“In die praktyk word rioolgenerering gewoonlik volgens klimatologiese faktore op tussen 60% en 70% van die drinkwaterverbruik bepaal.”
AfriForum se Oudtshoorn-tak het nadat die munisipaliteit steeds voortgegaan het om ongrondwetlik en onwettig op te tree hul gewend na ’n hoër gesag. AfriForum het die rioolsage met Anton Bredell, die Wes-Kaapse minister van Plaaslike Regering, Omgewingsake en Ontwikkelingsbeplanning opgeneem. Na verskeie vergaderings het Bredell AfriForum uitgedaag om die twispunt in die hof te toets.
AfriForum het hom tot die hof gewend om uitsluitsel te kry oor die saak. Op 5 Maart 2021 is die saak op die rol geplaas en het die Oudtshoorn munisipaliteit, die Wes-Kaapse minister van Plaaslike Regering, Omgewingsake en Ontwikkelingsbeplanning en die minister van Menslike Hulpbronne, Water en Sanitasie het elk 5 dae gehad om aan te dui of hulle die saak gaan opponeer en 15 dae om hul opponerende verklarings in te dien.
Op 16 April 2021 het die Kantoor van die Staatsprokureurs wat namens die Wes-Kaapse minister van Plaaslike Regering, Omgewingsake en Ontwikkelingsbeplanning optree, die hof verwittig dat hulle sal hul oorgee aan wat die hof bepaal. ’n Verklaring is by die hof ingedien en die saak is op die rol geplaas vir 6 Oktober 2021.
Regter Savage J het in haar uitspraak gelas:
- Die Oudtshoorn Munisipaliteit moet hul riooltariefbeleid aanpas om te voldoen aan die Munisipale Stelselswet, betreffend artikel 74(2)(b).
- Die munisipaliteit word 120 dae gegun om die regstelling te maak.
- Die koste te betaal van AfriForum.
Die Oudtshoorn Munisipaliteit het in ’n persverklaring op 25 Oktober 2021 deur die onderburgemeester Gavin Juthe gesê dat die raad nie bewus was dat hulle ’n respondent was nie, maar dat hulle dit agtergekom het toe die uitspraak ontvang is.
“Die proses is nou dat ons verdediging of appél gaan moet aanteken en dit is presies wat ons gaan doen,” het hy gesê.
Die munisipaliteit het op 22 Maart 2022 ’n appélaansoek gebring, maar toe ’n gewysigde appél op 22 Julie 2022 gebring. Die saak sou op 4 November 2022 aangehoor word, maar die munisipaliteit het besluit om eerder ’n tersydingsaansoek te bring. Die tersydingsaansoek is ingedien op 14 November 2022.
Die saak het op 9 Oktober 2023 voor regter De Wet AJ gedien. Albei partye moes verdere verklarings en dokumentasie indien.
Regter De Wet AJ het in haar uitspraak gesê dat sy nie kan verstaan waarom die munisipaliteit so lank gewag het om enige appél of tersydestellingsaansoek te bring nie. Sy sê ook dat die munisipaliteit nie volledige, akkurate rekords verskaf oor waarom hulle solank geneem het om die tersydestellingsaansoek te bring nie. Gevolglik is die tersydestellingsaansoek met koste van die hand gewys. Dit beteken dat die oorspronklike uitspraak van regter Savage J dus uitgevoer moet word.
Die Hoorn het aan Aurelia Mle, woordvoerder van die Oudtshoorn Munisipaliteit ’n navraag gestuur. Hul het beloof om terugvoer te gee, wat in volgende week se uitgawe gepubliseer sal word. (Deur Heinrich Bosman)